Kaosi në SHBA, një mundësi që Europa duhet ta shfrytëzojë

SHBA- Për momentin, ka një gjallëri në hapat e zyrtarëve të Bashkimit Europian — të paktën krahasuar me atmosferën e errët që mbizotëronte disa muaj më parë — pasi lufta tregtare e Donald Trump dhe sulmet ndaj shtetit të së drejtës po i shtyjnë europianët të afrohen më shumë me njëri-tjetrin dhe investitorët po kërkojnë strehë te euroja.

Pyetja që lind është: sa larg mund të shkojë ky impuls i ri në realizimin e ndryshimeve të nevojshme, duke pasur parasysh që Gjermania po përballet me vitin e tretë radhazi të stanjacionit dhe paralajmërimet e Mario Draghit për një “agonizim të ngadaltë” vazhdojnë të dëgjohen në veshët e teknokratëve.

Sulmi i drejtpërdrejtë i Trump ndaj marrëdhënies transatlantike prej 1.5 trilionë dollarësh ka bërë një punë më të mirë për të dëshmuar vlerën e BE-së sesa 1,000 dokumente studimi.

Sulmet ndaj NATO-s dhe Ukrainës po shtojnë solidaritetin mes vendeve anëtare, me Danimarkën, një vend tradicionalisht pro-SHBA, që po heq dorë nga euroskepticizmi pas presionit për Groenlandën. Gjithashtu, shanset për anëtarësimin e Norvegjisë dhe Islandës po ndryshojnë, dhe madje edhe Britania e Madhe po i afrohet më shumë Brukselit, ndërsa marrëdhënia speciale me SHBA-në po zbehet.

Ndërsa tregu i vetëm i BE-së, me 440 milionë banorë, mban qëndresë përballë Trump, shtetet anëtare janë gjithashtu më të gatshme të thyejnë tabu kombëtare për të mirën e përgjithshme.

Koalicioni i ri i Gjermanisë po e nxjerr vendin nga austeriteti[1] me një paketë mbi 500 miliardë euro (574 miliardë dollarë) për infrastrukturën dhe mbrojtjen. Gjithashtu, ajo ka shënuar një moment të rëndësishëm kohët e fundit duke kërkuar lehtësimin e rregullave fiskale të BE-së që dikur i mbështeste fuqishëm.

Ndërkohë, Franca është e gatshme të shqyrtojë mundësinë e formësimit të mbrojtjes kontinentale me një deterrent bërthamor të zgjeruar, një ide që tërheq Poloninë ndërsa SHBA-ja ngushton lidhjet me Rusinë.

Dhe në një kohë kur vala e investimeve dhe kërkimit po kthehet në favor të Evropës, është bërë më e lehtë të theksohet stabiliteti, parashikueshmëria dhe barazia e saj në krahasim me Amerikën.

“Ne nuk kemi miq të ngushtë dhe as oligarkë,” tha kohët e fundit presidentja e Komisionit Evropian, Ursula von der Leyen, ndërsa trupi ekzekutiv po lufton për të siguruar financime dhe incentiva të tjera për të tërhequr shkencëtarët që janë lënë pas dore nga administrata Trump.

Dollari amerikan ka humbur rreth 9% të vlerës së tij këtë vit kundrejt një grupi valutash botërore, ndërsa euro ka forcuar vlerën e saj me rreth 5%. Aksionet e mbrojtjes, si ato të Rheinmetall AG, kanë pasur një rritje të madhe.

Megjithatë, BE-ja duket ende e papërgatitur për stuhinë që e pret. Ekonomia e saj është dy herë më e varur nga tregtia e jashtme sesa ajo e SHBA-së, me Gjermaninë që është veçanërisht e ndjeshme për shkak të varësisë së saj nga Amerika për më shumë se 10% të eksporteve të saj të mallrave si automjetet dhe barnat, sipas Bloomberg Economics.

Projekcioni i fundit i Fondit Monetar Ndërkombëtar parashikon që prodhimi i Gjermanisë do të mbetet në vend gjatë këtij viti — dhe, duke marrë parasysh pasigurinë e lartë, ekziston mundësia që ekonomia e Gjermanisë të tkurret për të tretin vit radhazi, paralajmëron ekonomistja e ING, Charlotte de Montpellier.

Përveç humbjeve të vendeve të punës dhe pakënaqësisë popullore që një luftë tarifash me Trump mund të sjellë, ekziston gjithashtu rreziku që BE-ja të përfundojë duke luftuar një luftë tregtare në dy fronte, ndërsa Kina po shton motorin e saj të eksporteve dhe drejton një përmbytje mallrash në Europë.

Testi i verës që vjen, e cila do të sjellë dhimbje tregtare, nuk është nëse BE-ja mund të nxitë një marrëveshje me Trump brenda 90 ditëve, siç duket të mendojë miliarderi i LVMH, Bernard Arnault. Testi është nëse BE-ja do të fillojë të zbatojë recetën e Mario Draghit për suksesin, që ka një vit që ka dalë, duke forcuar industritë e fragmentuara të brendshme, duke krijuar një treg të vërtetë të vetëm për bankat dhe duke integruar tregjet e saj të kapitalit që janë të shpërndara.

Tregjet dhe aleancat e reja jashtë do të ndihmojnë; megjithatë, siç thekson Drejtoresha e Përgjithshme e FMN-së, Kristalina Georgieva, vetëm kombinimi i shpenzimeve më të mëdha dhe më shumë integrimi do të rrisin rritjen dhe do të përmirësojnë qëndrueshmërinë e Europës.

Pasi do të duhet kohë për të vënë në praktikë planet e reja të shpenzimeve, ndoshta nuk është aq ngushëlluese që politikat e qeverisë gjermane të re ende nuk kanë substancë në fusha të tilla si pensionet apo reduktimi i burokracisë.

Pavarësisht sa e fortë duket Europa në mes të kaosit të udhëhequr nga SHBA, tërheqja e talenteve dhe investimeve, duke e zbutur njëkohësisht tërheqjen e populistëve brenda, do të kërkojë një nivel të ri bashkëpunimi.

“Ne nuk mund të ndalojmë në gjysmë të rrugës,” paralajmëroi presidentja e Bankës Qendrore Europiane, Christine Lagarde, këtë muaj.

Vetë institucioni i saj po ballafaqohet me sfidën e lehtësimit të politikës monetare për të nxitur kërkesën; është koha që qeveritë të fillojnë të heqin pengesat e veta për rritjen ekonomike, të cilat Draghi, paraardhësi i Lagarde, i barazon me një tarifë 45% për mallrat dhe një taksë 110% për shërbimet.

Nëse kjo do të thotë të adresohen edhe tabu të tjera — si nevoja për një votim me shumicë të kualifikuar ndërmjet shteteve anëtare të BE-së — atëherë le të jetë kështu. Do të ishte një tjetër shok i mirëpritur, ndonëse i dhimbshëm, që vjen si pasojë e sjelljeve të Trump./ Bloomberg

[1] Austeriteti është një politikë ekonomike që përfshin reduktimin e shpenzimeve publike dhe rritjen e taksave, zakonisht për të ulur borxhin kombëtar dhe për të stabilizuar financat e shtetit. Kjo politikë shpesh zbatohet në periudha krize ekonomike kur një vend ka borxhe të larta dhe ka nevojë për të përmirësuar balancën financiare.