Borxhi me garanci sovrane ra me 13.5% në 2024, pak përdorim nga kompanitë private

foto ilustruese

TIRANË- Vlera e borxhit të kompanive publike dhe private të garantuara nga shteti shqiptar pësoi rënie vitin e kaluar. Sipas të dhënave nga Ministria e Financave, borxhi i brendshëm i garantuar në fund të vitit 2024 zbriti në 14.16 miliardë lekë, në rënie me 13.5% krahasuar me një vit më parë.

Borxhi i brendshëm i garantuar nga qeveria shqiptare përbëhet në pjesën më të madhe nga huatë e garantuara për kompanitë publike të sektorit energjetik në vend. Vlera e këtyre kredive në fund të 2024 zbriti në 10.98 miliardë lekë, në rënie me 6.7% krahasuar me një vit më parë.

Duke qenë se borxhet e kompanive të sektorit energjetik janë të marra kryesisht në euro, rënia në këtë segment erdhi kryesisht për shkak të efektit të kursit të këmbimit. Kursi i këmbimit euro-lek e mbylli vitin 2024 në nivelin 98.15 lekë, në rënie me 5.5% krahasuar me një vit më parë.

Një rënie më të madhe pësuan borxhet e garantuara të ndërmarrjeve private. Sipas Ministrisë së Financave, garancitë sovrane në favor të bizneseve private vitin e kaluar ranë në 3.18 miliardë lekë, 31% më pak krahasuar me një vit më parë.

Ky borxh i takon katër skemave të garancisë sovrane për biznesin të miratuara nga qeveria shqiptare, përkatësisht garancia shtetërore për pagat, e miratuar në vitin 2020, garancia shtetërore për financimin e rimëkëmbjes së aktivitetit tregtar nga pandemia, po e vitit 2020, garancia shtetërore për financimin e subjekteve që tregtojnë me shumicë produkte ushqimore bazë, miratuar në vitin 2022 dhe garancia shtetërore për garantimin e huamarrjes së subjekteve të industrisë përpunuese, miratuar në prill 2024.

Në masën dërrmuese, borxhi i garantuar i takon skemës së dytë, asaj të garancisë shtetërore për financimin e rimëkëmbjes së aktivitetit tregtar nga pandemia, e vitit 2020. Borxhi i garantuar nga kjo skemë përbënte pothuajse 92% të garancive sovrane për ndërmarrjet private.

Dy skemat e tjera të garancisë sovrane, të viteve 2022 dhe 2024, duket se kanë gjetur një përdorim shumë të vogël nga bizneset.

Sipas të dhënave paraprake të Ministrisë së Financave, në fund të vitit 2024 borxhi publik i brendshëm kishte vlerën e 788.4 miliardë lekëve, në rritje nominale me 6.3% krahasuar me një vit më parë. Megjithatë, në terma realë, borxhi i brendshëm shënoi një rritje shumë të lehtë, në 31.6% të PBB-së, nga 31.3% që ishte një vit më parë.

Në total, borxhi publik vitin e kaluar zbriti në 54.73% të PBB-së, në rënie të mëtejshme nga niveli prej 57.5% i një viti më parë. Që nga viti 2021, borxhi publik ka rënë me pothuajse 20 pikë përqindje ndaj PBB-së. Rënia e këtij raporti i detyrohet sidomos uljes së borxhit të jashtëm, si rezultat i forcimit të lekut në kursin e këmbimit, por pjesërisht edhe uljes së deficitit buxhetor në vitet e fundit dhe rritjes së kënaqshme ekonomike./MONITOR