"Gazetarët s’mund të zbulojnë burimet e tyre", reagojnë 15 organizata: Mirëpresim vendimin e gjykatës Kushtetuese ndaj Elton Qynos!

TIRANË- 15 Organizata Ballkanike dhe Evropiane, që kanë në fokus reagimin e shpejtë dhe mbrojtjen e Gazetarëve kanë reaguar së fundmi në lidhje me vendimin e 22 Prillit të Gjykatës Kushtetuese, e cila përmes një votimi 8 me 0, i dha të drejtë gazetarit, Elton Qyno. Përmes një deklarate të përbashkët nga Rrjeti SafeJournalists, organizata partnere e Reagimit të Shpejtë për Lirinë e Medias (MFRR) dhe Reporterëve pa Kufij (RSF) ata mirëpritën vendimin e Gjykatës Kushtetuese të Shqipërisë.

Sipas tyre ky vendim përforcon rëndësinë e mbrojtjes së burimeve gazetareske dhe lirisë së shprehjes në përputhje me standardet ndërkombëtare. Më tej në deklaratë theksohet se Gjykata Kushtetuese ka konfirmuar se gazetarët nuk mund të detyrohen të zbulojnë burimet e tyre, përveç nëse një interes publik mbizotërues është në rrezik të dukshëm dhe nuk ka asnjë rrugë më pak ndërhyrëse në dispozicion.

Ata theksuan se inkurajojnë autoritetet kompetente që ta zbatojnë menjëherë vendimin e Gjykatës Kushtetuese duke ia kthyer pajisjet Qynos dhe duke konfirmuar zyrtarisht fshirjen e të gjitha kopjeve të të dhënave të sekuestruara. 

Deklarata e plote:

Deklaratë e përbashkët nga Rrjeti SafeJournalists, organizata partnere e Reagimit të Shpejtë për Lirinë e Medias (MFRR) dhe Reporterëve pa Kufij (RSF), që mirëpresin vendimin e Gjykatës Kushtetuese të Shqipërisë, e cila rrëzoi urdhrat e gjykatave të shkallës së parë që lejonin kontrollin dhe sekuestrimin e pajisjeve të gazetarit Elton Qyno, duke përforcuar rëndësinë e mbrojtjes së burimeve gazetareske dhe lirisë së shprehjes në përputhje me standardet ndërkombëtare.

Më 22 prill 2025, Gjykata Kushtetuese e Shqipërisë dha një vendim unanim 8-0 duke rrëzuar urdhrat e gjykatave të shkallës së parë që autorizonin kontrollin e gazetarit Elton Qyno dhe sekuestrimin e pajisjeve të tij elektronike dhe urdhëroi që të gjitha të dhënat e nxjerra nga ato pajisje të shkatërroheshin. Gjykata vendosi që këto masa përbënin një ndërhyrje disproporcionale në lirinë e shprehjes dhe mbrojtjen e burimeve gazetareske, të drejta të sanksionuara në nenin 22 të Kushtetutës së Shqipërisë dhe nenin 10 të Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut. 

Ne, organizatat nënshkruese, e mirëpresim këtë vendim. Në një letër të hapur të janarit 2024 , ne paralajmëruam së bashku se detyrimi i z. Qyno për të zbuluar burimin e tij dhe konfiskimi i materialeve të tij të punës rrezikonte të minonte standardet e njohura ndërkombëtarisht dhe të pengonte raportimin hetimor në Shqipëri. Gjykata Kushtetuese tani ka konfirmuar se gazetarët nuk mund të detyrohen të zbulojnë burimet e tyre, përveç nëse një interes publik mbizotërues është në rrezik të dukshëm dhe nuk ka asnjë rrugë më pak ndërhyrëse në dispozicion. Vendimi i Gjykatës nënvizon nevojën për mbrojtje të brendshme sa herë që hetimet kryqëzohen me lirinë e shprehjes dhe lirinë e medias.

Prandaj, ne i inkurajojmë autoritetet kompetente që ta zbatojnë menjëherë vendimin e Gjykatës Kushtetuese duke ia kthyer pajisjet z. Qyno dhe duke konfirmuar zyrtarisht fshirjen e të gjitha kopjeve të të dhënave të sekuestruara. 

Duke parë përpara, ndërsa organizatat tona mbështesin luftën kundër korrupsionit në Shqipëri dhe rolin që Zyra e Prokurorit të Posaçëm Kundër Korrupsionit luan këtu, ne ftojmë SPAK-un, gjyqësorin dhe autoritetet kompetente të zbatimit të ligjit që të trajtojnë çështjet që përfshijnë gazetarë, mbikëqyrës publikë dhe media në përputhje me standardet e përcaktuara nga jurisprudenca e Këshillit të Evropës dhe Gjykatës Evropiane të të Drejtave të Njeriut, e cila thekson mbrojtjen e burimeve gazetareske, lirinë e shprehjes dhe domosdoshmërinë e proporcionalitetit në çdo rast që lidhet me gazetarët dhe mbikëqyrësit publikë. 

Organizatat tona do të vazhdojnë të monitorojnë zbatimin e vendimit të Gjykatës dhe të mbështesin gazetarët shqiptarë në mbrojtjen e të drejtave të tyre.

Shoqata e Gazetarëve të Kosovës

Shoqata e Gazetarëve të Maqedonisë

Shoqata e Gazetarëve të BH-së

Shoqata e Gazetarëve Kroatë

Shoqata e Gazetarëve të Pavarur të Serbisë

Sindikata e Medias së Malit të Zi 

Partnerët e Reagimit të Shpejtë për Lirinë e Medias

Osservatorio Balcani Caucaso Transeuropa (OBCT)

Federata Evropiane e Gazetarëve (EFJ)

Qendra Evropiane për Lirinë e Shtypit dhe Medias (ECPMF)

Instituti Ndërkombëtar i Shtypit (IPI)

Shtypi i Lirë i Pakufizuar (FPU)

Rasti i Qynos

Në padi, Qyno kërkonte shfuqizimin e vendimmarrjeve që sollën këto vendime, duke i cilësuar ato në shkelje të lirive dhe të drejtave të njeriut. Gazetari Elton Qyno u mor në pyetje në dhjetor 2023 për rrjedhjen në media të materialeve nga një dosje hetimore për një sërë krimesh të rënda, ndërsa pas një kontrolli në shtëpinë e tij, Prokuroria sekuestroi celularët dhe mjetet elektronike.

Qyno e ka kundërshtuar vendimmarrjen si shkelje e të drejtave të tij si gazetar. Në nëntor të vitit të kaluar, Gjykata e Posaçme vendosi masën e "detyrimit për paraqitje" për Qynon për veprën e korrupsionit pasiv në sektorin privat, mbi bazën e një procedimi të regjistruar nga Prokuroria e Posaçme për organizatën kriminale të drejtuar nga Suel Çela. Në janar, Gjykata e Posaçme e Apelit e rrëzoi masën e sigurisë së vendosur nga shkalla e parë.