"Frika vjen duke u rritur"/ BBC: Si po përgatiten qytetarët e zakonshëm për një pushtim të mundshëm rus?

foto ilustruese

POLONI- Në një poligon stërvitjeje ushtarake pranë qytetit të Wroclaw, qytetarë polakë të zakonshëm janë rreshtuar, duke pritur që t'u jepen armët dhe t'u mësohet si të qëllojnë.

"Sapo të mbushet fisheku, arma është gati për të qëlluar", bërtet instruktori, një ushtar polak, me fytyrën e lyer me bojë kamuflazh. Të rinj e të moshuar, burra e gra, prindër e fëmijë, të gjithë kanë ardhur këtu për një arsye të përbashkët: për të mësuar si t’i mbijetojnë një sulmi të armatosur. Përveç një kthese në poligonin e qitjes, programi i kësaj të shtune në mëngjes, i quajtur "Stërvitu me Ushtrinë", u mëson gjithashtu civilëve luftime trup më trup, ndihmën e shpejtë dhe si të vendosin një maskë gazi.

"Kohërat janë të rrezikshme tani, duhet të jemi gati", thotë koordinatori i projektit, Kapiten Adam Sielicki. "Kemi një kërcënim ushtarak nga Rusia dhe po përgatitemi për këtë."

Kapiten Sielicki thotë se programi është i mbingarkuar dhe qeveria polake tani ka plane ta zgjerojë atë në mënyrë që çdo mashkull i rritur në vend të marrë trajnim. Polonia, e cila kufizohet me Rusinë dhe Ukrainën, thotë se do të shpenzojë pothuajse 5% të PBB-së për mbrojtje këtë vit, më e larta në NATO. Javën e kaluar, kryeministri Donald Tusk tha se Polonia synon të ndërtojë "ushtrinë më të fortë në rajon". Varshava ka bërë një mori shpenzimesh, duke blerë aeroplanë, anije, sisteme artilerie dhe raketa nga SHBA-të, Suedia dhe Koreja e Jugut, ndër të tjera.

Dariusz është një nga ata që ndjekin kursin e së shtunës në Wroclaw dhe thotë se do të ishte "i pari" që do të ofrohej vullnetar nëse Polonia do të sulmohej. "Historia na ka mësuar se duhet të jemi të përgatitur të mbrohemi vetë. Nuk mund të mbështetemi te askush tjetër. Sot ekzistojnë aleanca dhe nesër ato prishen."

Ndërsa heq maskën e gazit, Bartek thotë se mendon që shumica e polakëve "do të marrin armët" nëse sulmohen, "dhe do të jenë gati të mbrojnë vendin".

Agata po merr pjesë me një shoqe. Ajo thotë se zgjedhja e Donald Trump i ka shqetësuar njerëzit më shumë. "Ai dëshiron të tërhiqet [nga Evropa]. Kjo është arsyeja pse ndihemi edhe më pak të sigurt. Nëse nuk jemi të përgatitur dhe Rusia na sulmon, thjesht do të bëhemi robër të tyre."

Deklaratat e Donald Trump dhe anëtarëve të administratës së tij kanë shkaktuar shqetësim të thellë midis zyrtarëve në Varshavë. Gjatë një vizite në kryeqytetin polak në shkurt, sekretari i mbrojtjes i SHBA-së, Pete Hegseth, tha se Evropa nuk duhet të supozojë se prania e trupave amerikane në kontinent do të zgjasë përgjithmonë.

SHBA-të aktualisht kanë 10,000 trupa të stacionuara në Poloni, por Uashingtoni njoftoi muajin e kaluar se po tërhiqej nga një bazë ushtarake kyçe në qytetin e Rzeszow në lindje të Polonisë. Zyrtarët thonë se trupat do të ridislokohen brenda Polonisë, por ky veprim ka shkaktuar edhe më shumë shqetësime në vend. Armiqësia e dukshme e Donald Trump ndaj Presidentit ukrainas Volodymyr Zelensky dhe fjalët e ngrohta për Vladimir Putinin e Rusisë, vetëm sa kanë shtuar shqetësimin.

Polonia pritet të nënshkruajë një marrëveshje mbrojtjeje me Francën në ditët në vijim, dhe një tjetër pakt me Mbretërinë e Bashkuar është në proces, lëvizje të mëtejshme nga Varshava për t'u larguar nga lidhjet e saj historikisht të forta ushtarake me Uashingtonin. Gjithashtu flitet për futjen e Polonisë nën ombrellën bërthamore të ushtrisë franceze.

"Mendoj se Trump na ka shtyrë me siguri të mendojmë më kreativisht për sigurinë tonë", thotë Tomasz Szatkowski, përfaqësuesi i përhershëm i Polonisë në NATO dhe këshilltari presidencial për mbrojtjen.

"Mendoj se SHBA-të nuk mund ta përballojnë humbjen e Polonisë, sepse kjo do të ishte një shenjë... se nuk mund të mbështetesh te SHBA-të. Megjithatë, ne duhet të mendojmë për mundësi të tjera dhe të zhvillojmë aftësitë tona."

"Nëse rusët vazhdojnë qëllimet e tyre agresive ndaj Evropës, ne do të jemi të parët - portieri", thotë zoti Szatkowski. Ai ia atribuon ndërtimin e shpejtë ushtarak të Polonisë para së gjithash, situatës gjeopolitike, por edhe përvojës së historisë.

Trashëgimia e dhimbshme e pushtimit rus mund të ndihet kudo këtu. Në një azil shtetëror në Varshavë, 98-vjeçarja Wanda Traczyk-Stawska kujton herën e fundit që forcat ruse pushtuan vendin – në vitin 1939, kur një pakt midis Stalinit dhe Hitlerit rezultoi në ndarjen e Polonisë midis BRSS-së dhe Gjermanisë naziste.

"Në vitin 1939 isha dymbëdhjetë vjeç. Mbaj mend që babai im ishte shumë i shqetësuar për [rusët]", kujton Wanda, "Ne e dinim që Rusia na kishte sulmuar, ata përfituan nga fakti që gjermanët na kishin ekspozuar."

Në një raft është një fotografi e Wandës si luftëtare, duke mbajtur një mitraloz gjatë Kryengritjes së Varshavës të vitit 1944, kur nëntoka polake luftoi ushtrinë gjermane mes rrënojave të qytetit. Pasi i shtyu gjermanët në sprapsje në ditët e fundit të Luftës së Dytë Botërore, Bashkimi Sovjetik instaloi një regjim pro-Moskës në Poloni, i cili sundoi vendin deri në vitin 1989.

Aktualisht, rreth 216,000 ushtarakë dhe gra përbëjnë forcat e armatosura polake. Qeveria thotë se synon ta rrisë këtë numër në gjysmë milioni, duke përfshirë rezervistët - gjë që do t'i jepte asaj ushtrinë e dytë më të madhe në NATO pas Shteteve të Bashkuara.

Tetëdhjetë vjet që nga fundi i Luftës së Dytë Botërore, polakët po i shikojnë përsëri fqinjët e tyre me nervozizëm. Në një depo në Poloninë jugore, me kërkesë të madhe, një kompani ka ndërtuar një maket të një strehe kundër bombave.

"Këto strehimore janë projektuar kryesisht për t'u mbrojtur nga një bombë bërthamore, por edhe nga sulmet e armatosura", thotë Janusz Janczy, shefi i ShelterPro, i cili më tregon bunkerin e çelikut, të kompletuar me krevate marinari dhe një sistem ventilimi. "Njerëzit po i ndërtojnë këto strehimore thjesht sepse nuk e dinë se çfarë të presin nesër."

Janusz thotë se kërkesa për strehimoret e tij është rritur ndjeshëm që kur Donald Trump mori detyrën. "Më parë bëheshin vetëm disa telefonata në muaj. Tani ka dhjetëra në javë", thotë ai. "Klientët e mi kanë më shumë frikë nga Rusia. Dhe janë të shqetësuar se mos NATO do të vijë për të mbrojtur Poloninë".

Por a janë polakët gati të mbrojnë vendin nëse këto frikëra bëhen realitet? Një sondazh i kohëve të fundit zbuloi se vetëm 10.7% e të rriturve thanë se do të bashkoheshin me ushtrinë si vullnetarë në rast lufte dhe një e treta thanë se do të iknin.

Një pasdite me diell në Wroclaw, i pyes studentët polakë nëse do të ishin gati të mbronin vendin e tyre nëse sulmoheshin. Shumica thonë se nuk do të ishin. "Lufta është shumë afër, por duket mjaft larg", thotë studenti i mjekësisë Marcel, "por nëse Rusia do të sulmonte, mendoj se do të ikja me vrap"./BBC. 

poloni rusi