Financat "hapin thesin" në dhjetor, pagesat ditore nga thesari, 8 herë më të larta

TIRANA- Më datën 18 dhjetor, nga buxheti publik nëpërmjet thesarit u dhanë 15.9 miliardë lekë ose rreth 160 milionë euro pagesa. Kjo shumë ishte mesatarisht 8 herë më e lartë se pagesat e së njëjtës datë në 11 muajt e tjerë të vitit 2024 (shiko grafikun e mëposhtëm).

Më datën 18 tetor 2024 ishin çelur vetëm 0,9 miliardë lekë pagesa dhe më datën 18 nëntor, 3 miliardë lekë. Përqendrimi i shpenzimeve buxhetore është shndërruar në rutinë vitet e fundit, ku pothuajse një e treta e buxhetit përqendrohet në dy muajt e fundit të vitit.

Sipas të dhënave zyrtare nga Ministria e Financave, në dy muajt e fundit të vitit pritet të alokohet 33% e buxhetit vjetor. Nga janari në tetor janë shpenzuar gjithsej 517 miliardë lekë, teksa plani vjetor është 771 miliardë lekë, sipas të dhënave zyrtare. Në dy muajt e fundit të vitit mbeten për tu shpenzuar edhe 254 miliardë lekë (2,5 miliardë euro, ose 33 % e buxhetit total).

Një tabelë e detajuar me ecurinë e investimeve vjetore 2024 tregon se, alokimin më të dobët në investimet kapitale e kanë ato në arsim ku në përfundim të vitit nuk është shpenzuar as një e treta e fondeve në nivelin parauniversitar. Duke qenë se kjo pjesë e investimeve është përgjegjësi e pushtetit lokal, nuk arrijnë të realizohen sipas programit, duke lënë shkollat në kushte te mjerueshme.

Gjithashtu investimet në pushtetin vendor kanë ecuri shumë të dobët. Vitin e kaluar u realizua vetëm gjysma e programit dhe këtë vit ecuria është shumë e dobët. Paaftësia për të shpenzuar në kohë po krijon teprica likuiditeti në llogaritë e qeverisë. Kontrolli i Lartë i Shtetit në një inspektim në Ministrinë e Financave verifikoi mangësi dhe paaftësi të stafit në menaxhimin e likuiditetit.

Përqendrimi i shpenzimeve në fund të vitit tregon për mungesë efektiviteti në përdorimin e taksave. Kontrolli i Lartë i Shtetit ka verifikuar se gati 20 për qind e buxhetit 2023 është alokuar në dy muajt e parë të vitit 2024. Përveç mangësive në hartimin e projekteve dhe zbatimin e tyre sipas planifikimit, punonjësit e prokurimeve po hezitojnë të firmosin nga frika në përfshirjen e hetimeve të SPAK.

Qeveria merr borxh për të financuar shpenzimet buxhetore që nuk mbulohen nga të ardhurat, por vitet e fundit në llogaritë e buxhetit ka gjithnjë likuiditet, i cili nuk po menaxhohet në mënyrën e duhur vë në dukje Kontrolli i Lartë i Shtetit në një auditim të ushtruar në Ministrinë e Financave.

KLSH vëren se menaxhimi i likuiditetit konstatohet se mbart problematika edhe si pasojë e disa faktorëve. Ministria e Financave ka mungesa e strukturave të specializuara për miradministrimin e mjeteve monetare të qeverisjes së përgjithshme.

Janë konstatuar mungesa të instrumenteve operacionalë, të cilët aplikohen në mënyrë të njëanshme nga Banka e Shqipërisë dhe me kushte ekskluzive. Një arsye tjetër është akumulimi i mjeteve monetare përgjatë pjesës së fundit të vitit buxhetor. Ndryshimi i shpeshtë i buxhetit me akte normative dhe mos detajimi në kohë i planit buxhetor po krijon likuiditete.

Është verifikuar se mjetet monetare në euro paraqiten me teprica të konsiderueshme likuiditeti dhe nuk është shfrytëzuar mundësia e investimit të tyre në depozitë për të përfituar të ardhura nga interesi, në të njëjtën kohë kur mbajtja e këtyre valutave shoqërohet me kosto./ Monitor

finacat