Tatimi mbi të ardhurat, Investitorët e huaj: Parapagimi pa vlerësim mund të mbyllë korporatat

TIRANA- Vijojnë problemet për zbatimin e ligjit të ri “Për tatimin mbi të ardhurat”. Ankesat vijnë nga korporatat e huaja në raportin “Përmirësimi i klimës së biznesit –Nxitja e Investimeve. Propozime nga investitorët e huaj në Shqipëri” të hartuar nga Shoqata e Investitorëve të huaj (FIAA) dhe GET (German Ekonomic Team e financuar nga Ministria Federale për Çështjet Ekonomike dhe Veprimin Klimatik, në Gjermani).

Raporti i hartuar në fillim të muajit shkurt 2025, theksohet se ndonëse për parapagimin e tatimit mbi të ardhurat nga korporatat, si në ligjin 29/2023 “Për tatimin mbi të ardhurat” dhe në Udhëzimin nr.29 për zbatimin e tij, përcaktohet si e drejtë e korporatave, kërkesa për uljen e këstit të parapagimit të tatimit për rastet e rënies së aktivitetit,  kompanitë ankohen se kërkesat për reduktime për shkak të fitimeve më të ulëta shpesh vonohen dhe, në shumicën rasteve, mohohen.

Në të kundërt, rritja e pagesave tatimore paradhënie nga administrata tatimore është pothuajse automatike nëse autoritetet vlerësojnë se të ardhurat e periudhës tatimore në vijim do të tejkalojnë periudhën e mëparshme me më shumë se 10% çdo muaj bazuar në nëntë muajt e parë).

Po ashtu raporti evidenton se sipas ligjit 29/2023 “Për tatimin mbi të ardhurat”, udhëzimi 26/2023 “Për tatimin mbi të ardhurat”, Ligji 9920/2008 “Për Procedurat Tatimore” korporatave u kërkohet të bëjnë paradhëniet mujore ose tremujore të tatimit mbi të ardhurat bazuar në fitimet e dy viteve të mëparshme 6 (sipas një formulari specifik).

“Ndërsa këto parapagesa janë thelbësore për buxhetin e qeverisë, ato paraqesin gjithashtu sfida të rëndësishme për bizneset. Nëse nuk rregullohet siç duhet për të reflektuar situatën aktuale financiare, këto parapagesa mund të çojnë në mungesë likuiditeti, prishje të operacioneve, ose në raste ekstreme, kontribuojnë në mbylljen e bizneseve”, citohet në raport.

Për të adresuar këto çështje nga bizneset rekomandojnë se duhet të të forcohet neni 63.3 i udhëzimit 26/2023 për të krijuar procedura më të qarta dhe efikase të dorëzimit të kërkesave, duke siguruar që bizneset të dinë saktësisht se kur dhe si të kërkojnë reduktimet dhe kur të pritet një përgjigje.

“-Procedura e dorëzimit duhet të përcaktohet qartë. Idealisht, këto kërkesa duhet të trajtohet përmes sistemit të dosjeve elektronike.

-Udhëzuesi duhet të përfshijë afate kohore të përcaktuara qartë për dorëzimin, vlerësimin, dhe miratimin e kërkesave.

-Nëse një kërkesë për ulje refuzohet, organeve tatimore duhet t’u kërkohet të japin a shpjegim të qartë për vendimin e tyre”.

Së dyti, kompanitë duhet të kenë të drejtë të apelojnë refuzimet e padrejta. “Për më tepër, vlen të merret në konsideratë një fleksibilitet më i madh për parapagimin e taksave, për të pasqyruar më mirë situatën aktuale financiare të bizneseve”, thuhet në raport.

Për zgjidhjen e kësaj situate prej tyre rekomandohet se Ligji 9920/2008 “Për Procedurat Tatimore” duhet të sqarojë shprehimisht se shoqëritë kanë të drejtë të apelojnë vlerësimet e parapagimit të tatimit.

-Ankesat kundër kësteve të parapagimit për tatimin mbi të ardhurat, duhet të ndjekin procedura të thjeshtuara me afate më të shkurtra se apelimet e përgjithshme tatimore, duke siguruar zgjidhje të shpejta dhe reduktimin e presionit financiar mbi kompanitë”.

GET financohet nga Ministria Federale për Çështjet Ekonomike dhe Veprimin Klimatik, në Gjermani. Gjithashtu GET këshillon qeveritë e Ukrainës, Bjellorusisë, Moldavisë, Kosovës, Armenia, Gjeorgjia dhe Uzbekistani për çështjet e politikës ekonomike)

Në raport përfshihen një sërë rekomandimesh për përmirësim në fushën e taksave, si: Pasiguria ligjore dhe pajtueshmëria tatimore; Kontrollet tatimore; Parapagimet e tatimit mbi të ardhurat e korporatave dhe Mekanizmi i ankimit tatimor.

Masat dhe arritjet e kaluara të reformës

“Neni 63, pika 4 e ligjit 29/2023 “Për tatimin mbi të ardhurat”, parashikon kuadrin ligjor për uljen e pagesave të tatimit në avancë. Ai lejon tatimpaguesit të kërkojnë një ulje nëse munden vërtetojnë se fitimi i tyre në vitin aktual do të jetë dukshëm më i ulët se ai i vitit paraardhës.

Udhëzimi 26/2023 përshkruan më tej argumentet që mund të paraqesin tatimpaguesit, si p.sh. Rënie në shitje: Një ulje e shitjeve të deklaruara mbi 20% në tre muajt e fundit krahasuar me shitjet mesatare mujore të 12 muajve të mëparshëm para atyre tre muaj. Uljet e kësteve bëhen proporcionalisht me rënien në shitjet.

Rënie në blerje: Një ulje e blerjeve të deklaruara mbi 30% në të fundit tre muaj krahasuar me blerjet mesatare mujore të mëparshme 12 muaj para atyre tre muajve. Bëhen ulje me këste proporcionalisht me rënien e blerjeve.

Reduktime të ndjeshme në aktivitetin e biznesit dhe të ardhurat për shkak të mungesës së shitjeve ose kontratat e punës, si dhe përfundimi i kontratave apo punëve publike që kontribuar më parë në të ardhura.

Fatkeqësi ose dëme të paparashikuara që shkaktojnë një ulje të ndjeshme të ekonomisë aktivitet. Mbylljet e linjave të biznesit ose aktiviteteve të shoqëruara nga fuqi punëtore e konsiderueshme reduktim.

Ndërsa këto udhëzime qartësojnë arsyet për të kërkuar reduktime, mungojnë procedurat specifike, të tilla si formatet e paraqitjes (të shkruara ose elektronike) ose afatet kohore të vlerësimit.

Përveç kësaj, kompanitë pretendojnë se autoritetet tatimore shpesh shpërfillin të drejtën për të apeluar vlerësimet e parapagimit”./ Monitor

tatimi