Kredia e institucioneve të mikrofinancës u rrit me ritme dyshifrore edhe në 2024

TIRANË- Kredia e dhënë nga institucionet financiare jobanka u rrit përsëri me ritme dyshifrore vitin e kaluar. Sipas të dhënave nga Banka e Shqipërisë, portofoli i huasë i institucioneve financiare jobanka në fund të vitit 2024 arriti në 61.5 miliardë lekë ose pothuajse 627 milionë euro.

Portofoli i kredisë i dhënë nga këto institucione është rritur me 10.3% krahasuar me një vit më parë. Në pjesën dërrmuese, portofoli kredisë së institucioneve financiare jobanka u takon institucioneve financiare jobanka të kredidhënies dhe të mikrofinancës. Kredia e dhënë nga mikrofinanca përbën rreth 6.9% të portofolit të total të kredisë për ekonominë shqiptare.

Kredia e institucioneve financiare jobanka jepet kryesisht në monedhën vendase dhe kjo ka bërë që efekti i forcimit të Lekut në kursin e këmbimit të jetë më i vogël krahasuar me sektorin bankar. Në fund të vitit 2024, kredia në Lekë përbënte rreth 70% të vlerës totale të portofolit të kredisë.

Mikrofinanca në Shqipëri përmbush kryesisht nevojat konsumatore të individëve dhe aktivitetin e bizneseve të vogla dhe mikro. Ajo ka si objektiv kryesisht atë segment që ka vështirësi për të siguruar akses për financim nga sektori bankar, duke përfshirë subjektet me të ardhura më pak të formalizuara dhe fermerët.

Institucionet e mikrofinancës kanë kosto më të larta të fondeve, marrin përsipër rreziqe më të mëdha dhe japin kredi në vlera mesatarisht të vogla. Të gjithë këta faktorë përcaktojnë një çmim më të lartë të kredisë.

Megjithatë, rritja e kreditimit nga sektori financiar jobankar dhe veçanërisht nga segmeti i produkteve të mikrofinancës mund të ndikohet nga masat e reja rregullatore që ka miratuar Banka e Shqipërisë dhe që kanë hyrë në fuqi këtë vit. Këto ndryshime do të prekin kryesisht atë segment të tregut që është rritur me ritme më të larta vitet e fundit, mikrokredinë konsumatore.

Mbështetur në rregulloren “Për administrimin e rrezikut në veprimtarinë e subjekteve financiare jobanka”, që ka hyrë në fuqi në fillim të 2025, pritet një shtrëngim në hapësirat kredituese të institucioneve financiare jobanka.

Një institucion financiar jobankë nuk do të lejohet të japë në të njëjtën kohë më shumë se dy kredi konsumatore për të njëjtin huamarrës. Gjithashtu, është përcaktuar edhe një nivel tavan në raportin e shërbimit të borxhit kundrejt të ardhurave (DSTI), që do të llogaritet si vlera e totalit të kësteve mujore të kredive ekzistuese, duke përfshirë edhe kredinë për të cilën po aplikohet, të pjesëtuar me të ardhurat neto të të gjithë bashkëkredimarrësve.

Vlera e raportit të shërbimit të borxhit kundrejt të ardhurave nuk duhet të tejkalojë vlerën prej 60%. Kjo vlerë mund të jetë më e lartë vetëm në rastet kur kredimarrësi ka evidenca të mjaftueshme dhe të provuara se niveli më i lartë i raportit DSTI nuk cënon shpenzimet e zakonshme të jetesës dhe rrjedhimisht pagesën e detyrimeve të kredisë.

Rregullorja e re gjithashtu përcakton se institucioni financiar, përpara se të lidhë një kontratë kredie dhe gjatë procesit të monitorimit të kredisë në kohëzgjatjen e saj, duhet të vlerësojë aftësinë paguese dhe profilin e rrezikut të kredimarrësit, bazuar në të dhëna të mjaftueshme, të sakta dhe të përditësuara./ Monitor