Le Monde rikthen fjalët e Kadaresë: Më thonë se nuk isha i sinqertë me diktatorët, por a duhet të jesh i sinqertë me banditët dhe kafshët e egra?

ismail kadare

FRANCË- Gjeniu i letërsisë shqiptare, Ismail Kadare mbylli sytë përgjithmonë mëngjesin e sotëm. Kadare ishte një nga të paktët autorë shqiptarë të njohur dhe të përkthyer në mbarë botën. Konkretisht veprat e tij janë përkthyer në 45 gjuhë të botës

"Gjenerali i ushtrisë së vdekur", botuar në Shqipëri në vitin 1963, ishte romani i parë i Ismail Kadaresë, që i solli famë, duke e bërë menjëherë një nga të paktët shkrimtarë shqiptarë të njohur ndërkombëtarisht. Fitues i çmimeve më prestigjioze letrare (Man Booker, Prince of Asturias, Jerusalem Prize), Kadare vdiq në Tiranë, më 1 korrik, në moshën 88-vjeçare, shkruan gazeta e njohur franceze, Le Monde.

Ai lindi më 28 janar 1936, në Gjirokastër, një qytet që ndodhet 200 kilometra larg Tiranës, në jugun malor të Shqipërisë. Kadare e përshkroi atë në romanin e tij të vitit 1971 “Kronikë në gur” dhe në veprën e tij madhështore autobiografike të vitit 2015, “Kukulla”. Në jetën e tij si në tregimet e tij, Kadare kthehej gjithmonë në Gjirokastër.

Le Monde kujton fjalët e Kadaresë në një intervistë për këtë gazetë në vitin 2001, ku ai nuk e fshehu lodhjen e tij për t’i shmangur gjithmonë dyshimet e paqartësisë për të kur e pyetën për Shqipërinë dhe kohën e komunizmit. “Më vjen neveri të shpenzoj kaq shumë energji duke folur për këtë. Në thelb, ajo që njerëzit më pyesin është se si dola i gjallë nga sistemi. Por ju mund të qëlloheni për gjërat më të vogla, kështu që pse duhet ta sakrifikoja veten? Ata që lekturojnë më thotë: ‘Nuk ishe i sinqertë me diktatorët’. Por a është e nevojshme të jesh i sinqertë me banditët dhe kafshët e egra?”.

Sinqeriteti i tij, tha ai, ushtrohej në artin e tij. Në të vërtetë, letërsia ishte me të që në moshë të re. Në moshën 9-vjeçare, kur komunizmi u përhap në vendin e tij, ai tashmë ishte “i fiksuar pas idesë për të gjetur kuptimin e fjalëve”. Në moshën 12-vjeçare, ai shkroi vargjet e tij të para.

ismail kadare le monde