"Lufta mes gjyqësorit dhe politikës!" Marrëveshja për emigrantët/ Bllokim i aplikantëve, Apeli i Romës “shpërfill” Gjykatën e Lartë italiane

ITALIA- Çështja e ndalimit të azilkërkuesve në qendrën e riatdhesimit (QRR) në Gjadër të Shqipërisë, mbetet e diskutueshme. Provat më të fundit vijnë nga Gjykata e Apelit e Romës, e cila ka vendosur të mos e vërtetojë ndalimin e një shtetasi ganez. I transferuar në Gjadër, i huaji aplikoi për mbrojtje ndërkombëtare, duke ndryshuar kështu statusin e tij ligjor nga i parregullt në pritje të riatdhesimit në azilkërkues.

Pavarësisht amendamentit të fundit të qeverisë italiane për të lejuar transferimin nga Italia të emigrantëve të parregullt në pritje të riatdhesimit, Protokolli Itali-Shqipëri nuk e parashikon shprehimisht këtë rast. Prandaj lindi problemi që, ndër të tjera, e ka shtyrë Gjykatën kompetente të Apelit në Romë të lirojë disa të huaj të transferuar në Shqipëri në javët e fundit.

Ministria e Brendshme italiane kundërshtoi një nga këto vendime dhe më 8 maj, Seksioni i Parë Penal i Gjykatës së Kasacionit e barazoi “në të gjitha aspektet” Rregulloren e Procedurës Civile në Gjadër me ato në Itali dhe përcaktoi legjitimitetin e ndalimit të një azilkërkuesi kur besohet se kërkesa paraqitet “për qëllimin e vetëm të vonimit ose parandalimit të dëbimit”.

Deklarata është padyshim e dobishme për qeverinë italiane, e cila në fakt e mori menjëherë në dorëzim. A është sqaruar gjithçka? Jo për Gjykatën e Apelit, e cila më 19 maj, në një dekret të nënshkruar nga gjyqtarja Cecilia Cavaceppi, vendosi të “shpërfillë vendimin e Gjykatës së Kasacionit , i cili aktualisht është unik dhe i izoluar “, duke theksuar problemet e kushtetutshmërisë dhe konfliktin me legjislacionin evropian.

Edhe pse nuk e parashikon shprehimisht, thotë Gjykata e Kasacionit, Protokolli Itali-Shqipëri nuk e pengon ndalimin në Gjadër të atyre që paraqesin një kërkesë “instrumentale” (për të shmangur riatdhesimin), e cila parashikohet tashmë në rregullat për CPR-të në Itali. Sipas Gjykatës së Apelit, pa një ligj që e parashikon shprehimisht, ndalimi i aplikantëve në Gjadër është një masë e paligjshme dhe shkel nenin 13 të Kushtetutës.

Çfarë ka ndodhur deri më sot?

Emigrantët e ardhur në janar 2025 ishin grupi i tretë dhe më i madh që ka ardhur në qendrën e pritjes në Shëngjin. Edhe në dy rastet e mëparshme, të tetorit dhe nëntorit të kaluar, gjyqtarët nuk vërtetuan ndalimin e azilkërkuesve të sjellë në objektet shqiptare. Qeveria italiane u ndalua disa herë nga gjykatat për të sjellë emigrantë në Shëngjin dhe Gjadër. Shkak i ndalimit dhe kthimit të emigrantëve ishin listat e vendeve të origjinës së azilkërkuesve, ku qeveria italiane pretendonte se nuk duhet të ketë një listë të unifikuar për të gjitha shtetet e BE.

Në vitin 2023, kryeministrja italiane Giorgia Meloni dhe kryeministri shqiptar Edi Rama arritën një marrëveshje për ndërtimin e këtyre qendrave, me qëllim që Italia të menaxhojë fluksin e emigrantëve jashtë territorit të saj, duke shfrytëzuar Shqipërinë si një qendër pritjeje. Kjo marrëveshje ngjalli kritika të shumta nga organizatat ndërkombëtare të të drejtave të njeriut, të cilat e shohin këtë projekt si një përpjekje për të zhvendosur problemin e emigrantëve në vende më të dobëta në aspektin ligjor dhe ekonomik.

Më 30 dhjetor 2024, Gjykata e Kasacionit në Itali i dha të drejtë Giorgia Melonit dhe kabinetit të saj të cilët pretendojnë se secili shtet duhet të ketë një listë të personalizuar të vendeve të sigurta dhe të pasigurta. Ndër të tjera, për pjesën e listës së vendeve të sigurta, Gjykata e Kasacionit tha se gjyqtarët e çështjeve të secilit rast nuk zëvendësojnë vlerësimin, i cili në përgjithësi është përgjegjësi vetëm e Ministrit të Jashtëm dhe Ministrave të tjerë.

Marrëveshja për emigrantët është kritikuar nga opozita italiane se është e shtrenjtë, me një kosto rreth 800 milionë euro gjatë pesë viteve, dhe sipas tyre trajton vetëm një pikë në oqeanin e emigrantëve që arrijnë në Itali çdo vit. Nga ana tjetër Komisioni Evropian dhe disa liderë evropianë kanë shprehur interesin që ai të bëhet një model i mundshëm për menaxhimin e emigrantëve jashtë territorit të BE-së.

italia