Gjykata tregtare amerikane bllokon tarifat gjithëpërfshirëse të Trump/ Analiza e BBC: Çfarë do të ndodh tani?

SHBA- Një gjykatë federale amerikane ka bllokuar tarifat gjithëpërfshirëse të Presidentit Donald Trump, në një goditje të madhe ndaj një komponenti kyç të politikave të tij ekonomike.

Gjykata e Tregtisë Ndërkombëtare vendosi që një ligj emergjence i thirrur nga Shtëpia e Bardhë nuk i jepte presidentit autoritet të njëanshëm për të vendosur tarifa për pothuajse çdo vend.

Gjykata me seli në Manhattan tha se Kushtetuta e SHBA-së i jep Kongresit kompetenca ekskluzive për të rregulluar tregtinë me kombet e tjera dhe kjo nuk zëvendësohet nga mandati i presidentit për të mbrojtur ekonominë. Administrata Trump paraqiti një ankesë brenda pak minutash nga vendimi.

Kush e ngriti çështjen në gjykatë?

Padia u ngrit nga Qendra e Drejtësisë Liberty, një organizatë jopartiake, në emër të pesë bizneseve të vogla që importojnë mallra nga vendet e synuara nga detyrimet. Kjo është sfida e parë e madhe ligjore ndaj tarifave të ashtuquajtura të "Ditës së Çlirimit" të Trump.

Një panel prej tre gjyqtarësh vendosi që Akti Ndërkombëtar i Fuqive Ekonomike të Emergjencës (IEEPA), një ligj i vitit 1977 që Trump e citoi për të justifikuar tarifat, nuk i jep atij fuqinë për të vendosur taksat gjithëpërfshirëse të importit.

Gjykata bllokoi gjithashtu një sërë të veçantë taksash që administrata Trump vendosi ndaj Kinës, Meksikës dhe Kanadasë, në përgjigje të asaj që e quajti fluks të papranueshëm të drogës dhe emigrantëve të paligjshëm në SHBA.

Megjithatë, gjykatës nuk iu kërkua të trajtonte tarifat e vendosura për disa mallra specifike si makinat, çeliku dhe alumini, të cilat bien nën një ligj tjetër.

Shtëpia e Bardhë e ka kritikuar vendimin, megjithëse Trump ende nuk ka komentuar drejtpërdrejt.

"Nuk është detyrë e gjyqtarëve të pazgjedhur të vendosin se si të adresojnë siç duhet një emergjencë kombëtare", tha në një deklaratë zëvendëssekretari i shtypit i Shtëpisë së Bardhë, Kush Desai.

“Presidenti Trump u zotua ta vërë Amerikën në plan të parë dhe administrata është e përkushtuar të përdorë çdo levë të pushtetit ekzekutiv për të adresuar këtë krizë dhe për të rivendosur madhështinë amerikane”, shtoi ai.

Por Letitia James, prokurorja e përgjithshme e Nju Jorkut, një nga 12 shtetet e përfshira në padi, e mirëpriti vendimin.

“Ligji është i qartë: asnjë president nuk ka fuqinë të rrisë taksat i vetëm kurdo që të dëshirojë. Këto tarifa janë një rritje masive e taksave për familjet punëtore dhe bizneset amerikane që do të kishin çuar në më shumë inflacion, dëme ekonomike për bizneset e të gjitha madhësive dhe humbje vendesh pune në të gjithë vendin nëse do të lejoheshin të vazhdonin”, tha Letitia James.

Tregjet globale i janë përgjigjur pozitivisht vendimit. Tregjet e aksioneve në Azi u rritën të enjten në mëngjes, kontratat me afat të aksioneve amerikane gjithashtu u rritën dhe dollari amerikan shënoi fitime kundrejt konkurrentëve të sigurt, duke përfshirë jenin japonez dhe frangën zvicerane.

Shtëpia e Bardhë ka 10 ditë kohë për të përfunduar procesin burokratik të ndalimit të tarifave, megjithëse shumica e tyre janë aktualisht të pezulluara gjithsesi. Çështja duhet të kalojë nëpër procesin e apelimit.

Nëse Shtëpia e Bardhë nuk ka sukses në apelimin e saj, Agjencia Amerikane e Mbrojtjes së Doganave dhe Kufijve (CBP) do të lëshojë udhëzime për zyrtarët e saj, tha për BBC-në John Leonard, një ish-zyrtar i lartë në CBP. Megjithatë, një gjykatë më e lartë mund të jetë më miqësore me Trumpin.

Por nëse të gjitha gjykatat e mbështesin vendimin, bizneset që kanë paguar tarifa do të marrin rimbursime për shumat e paguara, me interesa. Këto përfshijnë të ashtuquajturat tarifa reciproke, të cilat u ulën në 10% në të gjithë sektorin për shumicën e vendeve dhe u rritën në 145% për produktet kineze, tani 30%.

Leonard tha se nuk do të ketë ndryshime në kufi për momentin dhe tarifat do të duhet të paguhen ende. Reagimet e tregut treguan, pjesërisht, se investitorët “po merrnin frymë thellë pas javësh paqëndrueshmërie të menjëhershme të shkaktuar nga politikat e zjarrta të luftës tregtare”, shkroi në një koment Stephen Innes në SPI Asset Management.

Më 2 prill, Trump zbuloi një regjim të paprecedentë global tarifor duke vendosur taksa importi për shumicën e partnerëve tregtarë të SHBA-së. Një tarifë bazë prej 10% u vendos për shumicën e vendeve, së bashku me tarifa reciproke më të larta që u dhanë dhjetëra kombeve dhe blloqeve, përfshirë BE-në, Mbretërinë e Bashkuar, Kanadanë, Meksikën dhe Kinën.

Trump argumentoi se politika gjithëpërfshirëse ekonomike do të nxiste prodhimin amerikan dhe do të mbronte vendet e punës. Tregjet globale janë përfshirë nga kaosi që nga njoftimi dhe më vonë pas përmbysjes së vendimeve të Trump dhe pezullimit të tarifave, ndërsa qeveritë e huaja u ulën në tryezën e negociatave.

Trazirave iu shtua edhe më shumë një luftë e zgjatur tregtare me Kinën, ndërsa dy superfuqitë ekonomike të botës u angazhuan në një rritje të vazhdueshme të tarifave, e cila arriti kulmin me një taksë amerikane prej 145% mbi importet kineze dhe një taksë kineze prej 125% mbi importet amerikane.

Dy ekonomitë më të mëdha në botë kanë rënë dakord që atëherë për një armëpushim, me taksat amerikane ndaj Kinës që ulen në 30% dhe tarifat kineze për disa importe amerikane që ulen në 10%. Mbretëria e Bashkuar dhe SHBA-ja kanë njoftuar gjithashtu një marrëveshje për tarifa më të ulëta midis dy qeverive.

Trump kërcënoi me një tarifë prej 50% nga qershori për të gjitha mallrat që vijnë nga BE, pasi shprehu zhgënjim me ritmin e bisedimeve tregtare me bllokun - por më pas ra dakord të zgjasë afatin me më shumë se një muaj pasi shefja e Komisionit të BE-së, Ursula von der Leyen, tha se nevojitej më shumë kohë./BBC