Vendimi i Trump/ Analiza e "The Economist": Çfarë ndodhi më pas me USAID?

SHBA- Më 28 janar, sekretari i shtetit, Marco Rubio, lëshoi një “përjashtim emergjent humanitar” për të lejuar që ndihma jetë shpëtuese të përjashtohej nga ngrirja e ndihmës së huaj nga Donald Trump. Dy javë më vonë, në Malawi, një shtet me 20 milionë banorë në Afrikën Jugore, i cili është i shtati më i varfër në botë për GDP-në për frymë, shumica e organizatave lokale janë detyruar të ndalojnë punën. Rreth 5,000 persona—shumë prej tyre punonjës shëndetësorë—kanë humbur punën e tyre, thotë Mazisayko Matemba nga Programi i Edukimit për Shëndetin dhe të Drejtat, një OJQ lokale. “Presim që më shumë njerëz të infektohen dhe të fillojnë të vdesin.”

Nga Afrika e Jugut deri në Afganistan, situata është e ngjashme. Rubio lëshoi dy urdhra për të shpëtuar PEPFAR-in, një program të suksesshëm kundër AIDS-it, si dhe programe të tjera thelbësore për shëndetin, ushqimin dhe strehimin nga shkatërrimi që Elon Musk po i bën Departamentit të Efiçiencës Shtetërore (DOGE).

Musk e ka shpërbërë USAID-in me shpejtësi, por DOGE ka shkatërruar sistemet e ndihmës së huaj aq shpejt—duke mbyllur zyra, shkarkuar mijëra kontraktorë, ngrirë llogari bankare—saqë urdhrat e Rubio-s janë ende pa efekt, sipas punonjësve të ndihmës në disa vende.

“Edhe kur lëshohet një përjashtim, nuk ka mënyrë për ta zbatuar pasi sistemi i pagesave është prishur,” thotë Kate Almquist Knopf, ish-drejtoreshë e USAID për Afrikën me bazë në Nairobi.

Në Malawi, barnat antiretrovirale që financohen nga PEPFAR janë një nga arsyet kryesore pse pritshmëria e jetës është rritur nga 45 vjet në vitin 2000 në 63 vjet në vitin 2022. Në Afrikën e Jugut, 440 milionë dollarë që SHBA shpenzon çdo vit për luftimin e HIV-it dhe tuberkulozit përfaqësojnë rreth 17% të buxhetit kombëtar për trajtimin e këtyre sëmundjeve.

Jeremy Nel, i cili drejton një nga klinikat më të mëdha për HIV në Johanesburg, thotë se stafi i financuar nga PEPFAR u informua më 27 janar se nuk mund të paraqiteshin në punë. Ata ende po presin udhëzime nga USAID, por “është e paqartë nëse USAID ekziston më,” thotë ai.

“Problemi më i madh ka qenë ndërprerja e menjëhershme.”

Në të gjithë Afrikën, punonjësit e ndihmës po përpiqen të kuptojnë se sa i domosdoshëm duhet të jetë një program për të marrë mbështetjen e administratës Trump. Mund të lejohet ndihma direkte ushqimore, por çfarë ndodh me kuponët e parave për të blerë ushqime në treg? Mund të lejohet ilaçi kundër HIV-it, por si qëndron puna me programet e edukimit për të ndaluar transmetimin?

A konsiderohet shpërndarja e farave për fshatarët që do të mbeten të uritur nëse nuk mbjellin para sezonit të ardhshëm të shirave si ndihmë shpëtuese për jetën? Në Uashington, nuk ka askënd që të përgjigjet në telefon dhe të zgjidhë këto pyetje, thonë zyrtarët e ndihmës.

“Lëvizjet u bënë me aq injorancë, pa kuptuar se çfarë kërkohet në të dyja anët e zinxhirit të zbatimit”, thotë Nathaniel Raymond, drejtor ekzekutiv i Laboratorit të Kërkimeve Humanitare në Shkollën e Shëndetit Publik të Universitetit Yale.

Rubio, një mbështetës i PEPFAR dhe ndihmës së huaj gjatë karrierës së tij në Senat, mund të ketë ende një mundësi për të riparuar disa nga dëmet që ka mbikëqyrur. Por Trump i ka ofruar pak mbështetje diplomatike për ta bërë këtë dhe duket se beson më shumë pretendimin e Musk se ndihma e huaj është thelbësisht një skemë e korruptuar./ Monitor

usaid