Analiza e BBC: Çfarë ndikimi mund të ketë plani i tarifave të Donald Trump në Hollywood?

SHBA- Presidenti i SHBA-së, Donald Trump, ka thënë se do t’i godasë filmat e prodhuar në vende të huaja me tarifa 100%, ndërsa po përshkallëzon mosmarrëveshjet tregtare me vende anembanë botës. Trump tha në një postim në Truth Social se po autorizonte Departamentin e Tregtisë dhe Përfaqësuesin e Tregtisë të SHBA-së për të filluar procesin e vendosjes së taksës, sepse industria e filmit në Amerikë po vdiste një vdekje shumë të shpejtë. Pra, çfarë mund të nënkuptojë kjo si për industrinë e filmit amerikan ashtu edhe për biznesin global të filmit, përfshirë Mbretërinë e Bashkuar?

A po ‘vdes’ Hollwood-i?

Duke njoftuar tarifat e reja, Trump deklaroi se Hollywood-i po “vdiste”. A është vallë kështu? Është e vërtetë që industria ka kaluar një periudhë shumë të vështirë vitet e fundit. Pandemia bëri që prodhimi të mbyllej dhe ndikimi i saj është i vazhdueshëm.

Studiot e Hollywood-it shpenzuan 11.3 miliardë dollarë për prodhime në tremujorin e dytë të vitit 2024, një rënie prej 20% nga e njëjta periudhë në vitin 2022 , pasi studiot vazhduan të ulnin kostot në një përpjekje për t’u rikuperuar nga humbjet e Covid-it.

Çdo shpresë për rimëkëmbje u pengua rëndë nga grevat e aktorëve dhe shkrimtarëve të vitit 2023. Pastaj zjarret shpërthyen në fillim të këtij viti. Dhe për disa vite tani, gjithnjë e më shumë njerëz jo vetëm të rinj i janë drejtuar YouTube-it dhe platformave të tjera të transmetimit për përmbajtje.

SHBA-ja mbetet një qendër e madhe e prodhimit të filmave dhe sipas Variety, viti 2025 ka parë një rimëkëmbje të shifrave të të ardhurave që nga viti i kaluar, me të ardhurat e përgjithshme vendase që janë rritur me 15.8% krahasuar me vitin 2024 deri më tani.

Çfarë po propozon Trump?

Presidenti thotë se dëshiron të “fillojë menjëherë procesin e vendosjes së një tarife 100% për çdo film që vjen në vendin tonë dhe që prodhohet në vende të huaja. Ne duam filma të bërë përsëri në Amerikë!”

Kjo ka çuar në pyetje nëse tarifat do të zbatohen edhe për kompanitë amerikane të filmave që prodhojnë filma jashtë vendit. Disa filma të mëdhenj të kohëve të fundit të prodhuar nga studiot amerikane janë xhiruar jashtë Amerikës, duke përfshirë Deadpool & Wolverine, Wicked dhe Gladiator II. Françiza të suksesshme si Mission Impossible gjithashtu xhirohen jashtë vendit.

Gjithashtu, nuk e dimë ende nëse tarifat do të zbatohen në mënyrë retrospektive. Trump më vonë u tha gazetarëve se e tjera kanë vjedhur filmat dhe kapacitetet e prodhimit të filmave nga Shtetet e Bashkuara, gjë që mund të sugjerojë se ai po i referohej vetëm filmave jo-amerikanë. Do të duhet të presim për më shumë detaje.

Çfarë stimujsh ofrojnë vendet e tjera?

Shumë vende ofrojnë lehtësime tatimore për të inkurajuar prodhimin e filmave, si Zelanda e Re, Australia dhe Mbretëria e Bashkuar, dhe kjo është diçka që Trump dëshiron ta ndërmarrë. Por kjo nuk është e vetmja arsye pse një kompani filmike amerikane mund të dëshirojë të xhirojë jashtë vendit. Disa zgjedhin ta bëjnë këtë për vendndodhjen specifike, për shembull, sfonde ekzotike dhe emocionuese. Kush mund ta harrojë ngjitjen e Tom Cruise në Burj Khalifa, Dubai, në Mission: Impossible Ghost Protocol?

Çfarë mund të nënkuptojë kjo për filmin e ardhshëm të James Bond, një ekskluzivitet që tani është në pronësi të gjigantit amerikan Amazon, por i bazuar në një personazh ikonik britanik që punon për MI6, me bazë në Londër Dhe nuk janë vetëm vendet e tjera që ofrojnë stimuj edhe shtete të tjera të SHBA-së po e joshin prodhimin e filmave larg Hollywood-it.

Xhorxhia, Illinois dhe Kentucky janë ndër shumë shtete të tjera të SHBA-së me të cilat Kalifornia po konkurron tani. Gavin Newsom, guvernatori i Kalifornisë, të cilin Trump e përshkroi si “jashtëzakonisht të paaftë” kur foli për tarifat e filmave të hënën, aktualisht po shtyn përpara planin e tij për të dyfishuar stimujt tatimorë të shtetit për filmat dhe televizionin në 750 milionë dollarë në vit.

Ndërsa Newsom nuk ka bërë ende asnjë koment mbi propozimin e Trump, këshilltari i tij i lartë i komunikimit i tha Deadline : “Ne besojmë se ai nuk ka autoritet për të vendosur tarifa sipas Aktit Ndërkombëtar të Fuqive të Emergjencës Ekonomike, pasi tarifat nuk janë të listuara si një mjet juridik sipas atij ligji.”

Si do të funksiononin në të vërtetë tarifa të tilla?

Ka më shumë pyetje sesa përgjigje në këtë fazë. Organizata Botërore e Tregtisë (OBT) ka një moratorium mbi tarifat për mallrat dixhitale deri në vitin 2026. Me sa duket, filmat llogariten si mallra dixhitale. Dhe në çfarë do t’i bazonin tarifat? Të ardhurat nga biletaria apo kostot e prodhimit?

A përfshihet përmbajtja e transmetimit? Kjo do të kishte një ndikim të madh në kompanitë amerikane si Netflix. Po post-prodhimi, pra montazhi? Tim Richards, CEO dhe themelues i Vue Entertainment, i tha programit Today të BBC Radio 4: “Një pjesë e madhe e kësaj është ajo që përbën filmin amerikan a është nga vijnë paratë, skenari, regjisori, talenti, vendi ku është xhiruar?”

Dhe si e klasifikon një film të huaj kur kaq shumë prej tyre janë bashkëprodhime dhe shpesh xhirohen në vende të shumta? Trump dukej sikur po fliste për filma dhe jo për televizion, por në këtë fazë nuk është 100% e qartë. A do të zbatohen tarifat për filmat e bërë për transmetim apo vetëm për shfaqje në kinema? Do të duhet të presim për më shumë detaje. Dhe sigurisht, Trump mund t’i tërheqë propozimet siç ka bërë me disa tarifa të tjera.

Çfarë mund të nënkuptojë për vendet e tjera?

Natyrisht, vendosja e një tarife 100% për filmat e huaj do të thotë një rritje e madhe e kostos për ato kompani prodhimi që duan të shesin në tregun amerikan. Duke komentuar njoftimin e Trump, kryetarja e Komitetit të Kulturës, Medias dhe Sportit të qeverisë së Mbretërisë së Bashkuar, Dame Caroline Dinenage, deputete tha se muajin e kaluar, Komiteti i Kulturës, Medias dhe Sportit paralajmëroi kundër vetëkënaqësisë për statusin tonë si Hollyëoodi i Evropës.

“Vështirësimi i realizimit të filmave në Mbretërinë e Bashkuar nuk është në interes të bizneseve amerikane. Investimet e tyre në objekte dhe talente në Mbretërinë e Bashkuar, bazuar në pronësi të intelektuale në pronësi të SHBA-së, po tregojnë kthime fantastike në të dyja anët e Atlantikut. Ministrat duhet ta prioritizojnë urgjentisht këtë si pjesë të negociatave tregtare që janë duke u zhvilluar aktualisht,” tha ajo. 

Kryetarja e sindikatës së medias dhe argëtimit Bectu në Mbretërinë e Bashkuar, Philippa Childs, tha në një deklaratë: “Këto tarifa, që vijnë pas Covid-it dhe ngadalësimit të fundit, mund t’i japin një goditje shkatërruese një industrie që sapo po rimëkëmbet dhe do të jenë lajme vërtet shqetësuese për dhjetëra mijëra profesionistë të pavarur të kualifikuar që bëjnë filma në Mbretërinë e Bashkuar.”

Kirsty Bell, drejtore ekzekutive e kompanisë së prodhimit Goldfinch, vuri në pikëpyetje se si do të funksiononin tarifat, duke theksuar se filma të suksesshëm si Barbie, i cili u shpërnda nga studioja amerikane e filmave Ëarner Bros Pictures, në fakt u xhirua praktikisht tërësisht në Mbretërinë e Bashkuar.

“Nëse ato filma amerikanë nuk prodhohen pjesërisht ose nuk prodhohen në Mbretërinë e Bashkuar, profesionistët e pavarur do të mbeten pa punë. Po ju them tani, ata me të vërtetë do të mbeten pa punë”, tha ajo për PA.

Qeveritë e Australisë dhe Zelandës së Re kanë folur gjithashtu në mbështetje të industrive të filmit të vendeve të tyre.

“Askush nuk duhet të ketë dyshime se ne do të mbrojmë pa mëdyshje të drejtat e industrisë australiane të ekranit”, tha ministri i Punëve të Brendshme i Australisë, Tony Burke.

Kryeministri i Zelandës së Re, Christopher Luxon, tha në një konferencë për shtyp se qeveria e tij po priste detaje të mëtejshme mbi tarifat e propozuara.

“Por ne padyshim do të jemi një avokat i madh, një kampion i madh i atij sektori dhe asaj industrie”, shtoi ai.

Dhe me Festivalin e Filmit në Kanë që është shumë afër, pasiguria qëndron në ajër, me shumë producentë filmash amerikanë që kërkojnë të shesin të drejtat e shpërndarjes së huaj.

A mund të funksionojnë tarifa të tilla?

Tarifat mund t’i nxisin kompanitë amerikane të filmave që të bëjnë më shumë filma në tokën e tyre, por rreziku është që nëse është më e kushtueshme sesa ta bësh këtë jashtë vendit, disa filma thjesht nuk do të realizohen. Më shumë stimuj ose zbritje mund të ndihmojnë në kompensimin e kësaj, por në këtë fazë nuk e dimë nëse kjo është duke u diskutuar në shkallë kombëtare.

Kritiku i filmit i NPR Radio, Eric Deggans, paralajmëroi se tarifat, nëse do të futen, mund ta dëmtojnë më tej industrinë. Vende të tjera mund të reagojnë duke vendosur tarifa për filmat amerikanë, i tha ai BBC-së, duke e bërë “më të vështirë për këto filma të nxjerrin fitime jashtë vendit”.

“Kjo mund të krijojë një situatë ku tarifat në Amerikë po shkaktojnë më shumë dëm sesa dobi”, shtoi ai./BBC/