Tubimi anti-qeveritar më i madh në Ballkan/ The Guardian: Protestuesit marshojnë në Beograd në një tubim të madh kundër presidentit serb

SERBI- Dhjetëra mijëra njerëz nga e gjithë Serbia i janë bashkuar një mitingu kundër korrupsionit në Beograd në atë që konsiderohet si kulmi i protestave disamujore që kanë tronditur kontrollin e presidentit autokratik të vendit, Aleksandar Vuçiç. Zhurmat e vuvuzelave bënë jehonë në të gjithë kryeqytetin serb, i cili është në gatishmëri të lartë që nga shpallja e tubimit.

Disa mbanin pankarta që shkruanin "Ai ka mbaruar!"

Të tjerë brohoritën: "Pompoje", një slogan i miratuar gjatë katër muajve të protestave të udhëhequra nga studentët.

Tubimi anti-qeveritar ka të ngjarë të jetë më i madhi i mbajtur ndonjëherë në vendin ballkanik.

Një protestues, Milenko Kovaçeviq, tha: “Unë pres që kjo të lëkundë autoritetin e tij dhe që Vuçiq të kuptojë se njerëzit nuk janë më për të”.

Policia tha se kishte arrestuar një burrë që përplasi makinën e tij me protestuesit në një periferi të Beogradit, duke plagosur tre persona. Tensionet po rriteshin përpara demonstratës, pasi mbështetësit e presidentit filluan të ngrenë një kamp në një park përpara pallatit presidencial. Vuçiç paralajmëroi në fillim të kësaj jave se forcat e sigurisë do të përdorin forcën kundër njerëzve në tubim.

Transporti i qytetit të Beogradit u anulua të shtunën në një përpjekje të dukshme për të parandaluar njerëzit të merrnin pjesë në miting, ndërsa kolona të mëdha makinash bllokuan rrugët që të çojnë në kryeqytet. Kompania e transportit tha se lëvizja ishte bërë për arsye sigurie.

Vuçiq, i cili ka dominuar politikën serbe që kur u bë kryeministër në 2014 dhe më pas president në 2017, tha se demonstruesit nuk do ta detyronin kurrë të tërhiqej.

“Do të duhet të më vrasësh nëse dëshiron të më zëvendësosh,” tha ai.

Autoritetet janë përballur me protesta thuajse të përditshme që nga nëntori i kaluar, kur një çati e stacionit u shemb duke vrarë 14 njerëz në Novi Sad, qyteti i dytë i Serbisë. Shumë fajësuan korrupsionin e shfrenuar për katastrofën në stacion, të cilin Vuçiç e kishte inauguruar në vitin 2022 pas rinovimeve. Lëvizja protestuese pa liderë ka qenë kryesisht paqësore, por Vuçiq ka pohuar se protestuesit do të përpiqen të arrijnë diçka me dhunë dhe ky do të jetë fundi dhe parashikoi se shumë do të përfundojnë prapa hekurave të shtunën.

Agence France-Presse raportoi se ultranacionalistë të njohur, duke përfshirë anëtarë të një ish-milicie të lidhur me vrasjen e kryeministrit të atëhershëm, Zoran Djindjic në 2003, janë parë në mesin e grupit të aktivistëve të vendosur pranë pallatit presidencial. Gjingjiq, i cili udhëhoqi protestat në rrugë që rrëzuan Slobodan Millosheviçin në vitin 2000, u vra 22 vjet më parë këtë javë nga një grup policor paraushtarak i njohur me emrin e tij jozyrtar, Beretat e Kuqe.

"Vuçiq ka mobilizuar kriminelë, banditë dhe anëtarë të Beretës së Kuqe, duke sjellë njerëz nga Kosova dhe duke i stacionuar në Parkun Pionirski, duke e ditur se qindra mijëra do të mblidhen atje të shtunën”, shkroi Dragan Djilas, lideri i partisë opozitare Liria dhe Drejtësia, në X.

Vuçiç dhe partia e tij Progresive Serbe, e cila ka margjinalizuar me sukses opozitën zyrtare, janë hedhur jashtë ekuilibrit nga protestat e studentëve, një lëvizje që kërkon reforma rrënjësore, por pa një plan të qartë për ndryshime demokratike.

Protestuesit po kërkojnë llogari për katastrofën në Novi Sad, si dhe institucione transparente të bazuara në sundimin e ligjit. Më shumë se një duzinë persona janë akuzuar në lidhje me shembjen e tendës. Kryeministri i atëhershëm, Miloš Vučević, një ish-kryetar i komunës së Novi Sadit kur filloi rinovimi i stacionit, dha dorëheqjen në janar, ashtu si edhe kryetari në detyrë.

Vuçiç, i cili shihet gjerësisht se ka sakrifikuar kryeministrin e tij për të mbrojtur pozicionin e tij, ka përjashtuar mundësinë e formimit të një qeverie kalimtare dhe mbajtjen e zgjedhjeve brenda gjashtë muajve. Duke i bërë jehonë narrativave ruse, ai i ka përshkruar protestat si një dredhi të orkestruar nga perëndimi për ta rrëzuar atë nga pushteti dhe për të shkatërruar Serbinë.

Dushan Spasojević, një profesor në fakultetin e shkencave politike të Universitetit të Beogradit, i tha AFP se përdorimi i gjuhës provokuese nga qeveria ka të ngjarë të jetë një përpjekje për të dekurajuar njerëzit që të bashkohen me demonstratën.

"Vuçiq me siguri shpresonte se protestuesit do të nxisnin dhunë, duke i dhënë justifikim policisë për të ndërhyrë dhe duke bërë që shumica e njerëzve të tërhiqen nga protestat”, tha Spasojević.

Vëzhguesit e huaj janë gjithnjë e më të shqetësuar për dhunën ndaj demonstruesve, pas incidenteve ku makinat u përplasën me protestuesit dhe disa protestues kundër korrupsionit u shtruan në spital.

“Përgjigja e Serbisë ndaj këtyre protestave do të jetë një provë vendimtare e përkushtimit të saj ndaj standardeve të BE-së”, shkroi një grup ndërpartiak i anëtarëve të Parlamentit Evropian në një letër drejtuar presidentes së Komisionit Evropian, Ursula von der Leyen, këtë javë.

Serbia ka qenë një vend kandidat për në BE që nga viti 2012, por progresi ka ngecur nën udhëheqjen e Vuçiqit dhe qëndrimin e tij pro-rus për luftën në Ukrainë.

Eurodeputetët, që përfshijnë konservatorët deri te të majtët radikalë, argumentojnë se BE-ja ka qenë shumë e butë dhe tolerante ndaj qeverisë së Serbisë. Grupi i kërkon von der Leyen të sigurojë që Serbia të ketë "zgjedhje të lira dhe të ndershme, një gjyqësor të pavarur, media pluraliste dhe sundim të ligjit" përpara se të lëshojë çdo fond të BE-së.

Serbia do të marrë 1.5 miliardë euro në grante dhe kredi të lira sipas një plani të rritjes të BE-së midis 2024 dhe 2027. Organizatorët janë zotuar se protestat do të vazhdojnë edhe pas të shtunës.

“Ne nuk po bëjmë hapat përfundimtarë, po bëjmë ndryshime tektonike. Nëse nuk plotësohen kërkesat tona, ne do të qëndrojmë në rrugë, në bllokada, në luftë deri në vendosjen e drejtësisë”, shkruan ata në Instagram.

protesta ne beograd serbi