Raporti i KE për shtetin ligjor "nxin" Shqipërinë: Shqetësuese presionet politike mbi sistemin gjyqësor, Parlamenti ka dështuar të respektojë vendimet e GJK

foto ilustruese

TIRANË- Komisioni Europian ka publikuar raportin "Sundimi i Ligjit 2024", për më shumë se 30 shtete në Europës, mes të cilave është edhe Shqipëria. Në raport vlerësohet gjendja e shtetit të së drejtës. Në kapitullin e Shqipërisë, shprehen shqetësimet e Komisionit Europian për tentativat nga zyrtarët publikë ose politikanë për ndërhyrje dhe presion mbi sistemin gjyqësor. 

Më tej në raport thuhet se ka rezultate inkurajuese të punës së SPAK dhe se numri i të dënuarve për korrupsion është në rritje, por çfarë përbën shqetësim është Amnistia Penale. Po ashtu thuhet se është i dobët koordinimi mes inistitucioneve për parandalimin e korrupsionit dhe atyre për zbatimin e ligjit përkatës. Një tjetër shqetësim i ngritur nga Komisioni Europian është dhe pavarësia e autoritetit rregullator audio-vizual, ndërsa thuhet se ekzistojnë po ashtu shqetësime në lidhje me pavarësinëe transmetuesit publik. 

"Rregullimi i kufizuar për transparencën e pronësisë së medias dhe përqendrimi i lartë ndikojnë negativisht në pavarësinë e medias. Nuk sigurohet shpërndarja e drejtë e reklamave shtetërore dhe burimeve të tjera shtetërore.", thuhet në raport.  Më tej thuhet se korniza për mbrojtjen e gazetarëve është verbale dhe fizike, ndërsa nuk ndalojnë sulmet dhe fushatat e shpifjeve ndaj tyre. 

Në raport përfshihet edhe se në Ligjin për Komisionet Hetimore janë kritikuar për kufizimin e rolit mbikëqyrës të Parlamentit dhe janë në shqyrtim nga Gjykata Kushtetuese. Polarizimi i thellë politik thuhet se pati një ndikim negativ në efektivitetin, transparencën dhe objektivitetin e punës parlamentare. Gjykata Kushtetuese është efektive në ruajtjen e kontrolleve dhe balancave institucionale, edhe pse Parlamenti ka dështuar të respektojë disa nga vendimet e saj.

PJESË NGA RAPORTI I KOMISIONIT EUROPIAN

Shqipëria ka zbatuar një reformë thelbësore në drejtësi që nga viti 2016. I gjithë sistemi i drejtësisë është ristrukturuar dhe vettingu i gjyqtarëve dhe prokurorëve ka forcuar llogaridhënien. Ka mangësi në emërimet e anëtarëve jo magjistratë të Këshillit të Lartë Gjyqësor dhe Këshillit të Lartë të Prokurorisë.

Inspektori i Lartë i Drejtësisë është funksional, por numri i konsiderueshëm i vendeve vakante magjistrat-inspektor përbën një sfidë. Pavarësisht masave të forta mbrojtëse të pavarësisë në procesin e emërimeve, promovimeve dhe transferimeve të gjyqtarëve, ajo ndikohet nga transparenca e kufizuar dhe sfida në sigurimin e vlerësimeve në kohë dhe cilësore.

Shqetësimet mbeten për tentativat për ndërhyrje dhe presion mbi sistemin gjyqësor nga zyrtarë publikë apo politikanë.

Shfaqja e sistemit modern të integruar elektronik të menaxhimit të çështjeve ka qenë në pritje të gjatë. Mungesa e burimeve financiare dhe njerëzore ndikon negativisht në cilësinë e drejtësisë. Sfidat mbeten në lidhje me kohëzgjatjen e procedurave, ndërsa masat e mëtejshme duhet të rriten. Efikasiteti ende nuk është zbatuar.

Është duke u përgatitur një Strategji e re Kundër Korrupsionit për 2024-2030. Kuadri ligjor për të luftuar korrupsionin është gjerësisht i vendosur. Ka rezultate fillestare inkurajuese të Strukturës së Posaçme Kundër Korrupsionit (SPAK) dhe gjykatave SPAK, megjithatë autoritetet janë të specializuara në represionin dhe parandaliminn e mungesë së flamurit të korrupsionit për sa i përket burimeve dhe mjeteve të specializuara në dispozicion.

Numri i personave të hetuar, ndjekur penalisht dhe dënuar për vepra korrupsioni ka ardhur në rritje tre vitet e fundit, ndërsa një ligj i fundit për amnisti ngre shqetësime. Përdorimi sistematik i financave, hetimet dhe konfiskimet e pasurive janë përmirësuar, megjithëse kufizimet në fushëveprim kufizojnë ndikimin e tyre.

Koordinimi ndërmjet institucioneve përgjegjëse për parandalimin e korrupsionit dhe zbatimit të ligjit përkatës nga strukturat mbeten të dobëta. Ndërsa deklarimet e pasurisë verifikohen nga Inspektorati i Lartë për Deklarimin dhe Auditimin e Pasurive dhe Konflikti i Interesit, ekzistojnë disa mangësi në aspektin e mandatit të tij dhe burimet njerëzore. Në përgjithësi, korrupsioni është i përhapur në shumë fusha, duke përfshirë edhe gjatë fushatave elektorale. Masat parandaluese vuajnë nga një kuadër ligjor tepër kompleks dhe vazhdojnë të ketë një ndikim të kufizuar, veçanërisht në sektorët vulnerabël.

Janë ngritur shqetësime në lidhje me pavarësinë e autoritetit rregullator audio-vizual. Rregullimi i kufizuar për transparencën e pronësisë së medias dhe përqendrimi i lartë ndikojnë negativisht në pavarësinë e medias. Nuk sigurohet shpërndarja e drejtë e reklamave shtetërore dhe burimeve të tjera shtetërore. Ekzistojnë shqetësime në lidhje me pavarësinë e transmetuesit publik. Ndërsa ndryshimet në ligjin për të drejtën e informimit sjell ndryshime pozitive, ka mangësi në drejtim të zbatimit të ligjit.

Korniza për mbrojtjen e gazetarëve është e vendosur, por verbale dhe fizike, ndërsa sulmet, fushatat e shpifjeve dhe paditë strategjike kundër pjesëmarrjes publike janë shkak për shqetësim.

Sfidat në lidhje me cilësinë e procesit legjislativ përfshijnë efektivitetin e kufizuar të konsultimeve të publikut. Ndryshimet në Ligjin për Komisionet Hetimore janë kritikuar për kufizimin e rolit mbikëqyrës të Parlamentit dhe janë në shqyrtim nga Gjykata Kushtetuese. Polarizimi i thellë politik pati një ndikim negativ në efektivitetin, transparencën dhe objektivitetin e punës parlamentare. Gjykata Kushtetuese është efektive në ruajtjen e kontrolleve dhe balancave institucionale, edhe pse Parlamenti ka dështuar të respektojë disa nga vendimet e saj.

Korniza ligjore për Ombuds personin dhe Komisioneri kundër Diskriminimit është në funksion, por ka pengesa për punën e tyre efektive. Mjedisi për organizatat e shoqërisë civile është sfidues, përfshirë në lidhje me kërkesat e regjistrimit dhe financimin e kufizuar publik.

MË POSHTË GJENI RAPORTIN E PLOTË PËR SHQIPËRINË

komisioni europian shteti ligjor

Dokumenta bashkëngjitur